(HBĐT) - Những giá trị văn hóa, tâm linh có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống đồng bào người dân tộc Mường. Với vai trò là nghệ nhân Mo Mường, người uy tín trong cộng đồng mang trọng trách "giữ lửa” cho văn hóa Mường, ông Bùi Văn Khẩn, xóm Lũy Ải, xã Phong Phú (Tân Lạc) không chỉ am hiểu tường tận về văn hóa dân tộc mình, mà còn lưu giữ nhiều vật dụng cổ, bảo tồn, truyền dạy các di sản văn hóa cho những thế hệ nối tiếp.
Nghệ nhân Mo Mường Bùi Văn Khẩn, xóm Lũy Ải, xã Phong Phú (Tân Lạc) lưu giữ nhiều bộ chiêng cổ, lịch Đoi… truyền lại cho thế hệ con cháu.
Ông Bùi Văn Khẩn, nghệ nhân Mo Mường chia sẻ: "Được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Mường Bi là một niềm tự hào. Bản thân tôi luôn mong muốn truyền thụ những tinh hoa văn hóa, giá trị tâm linh của dân tộc cho thế hệ sau, tiếp tục gìn giữ, phát huy những giá trị của văn hóa Mường. Để từ đó, những giá trị của nguồn cội, văn hóa tinh thần của cha ông được trân trọng, không bị mai một, trường tồn mãi với thời gian”.
Theo chia sẻ của ông Khẩn, gia đình ông có truyền thống làm thầy Mo, đến nay đã là đời thứ 7 mang trọng trách giữ gìn văn hóa, tâm linh cho gia đình và bà con dân tộc bản Mường Lũy Ải. Trong đời sống tâm linh và tín ngưỡng của người dân tộc Mường, thầy Mo có vai trò rất quan trọng, tiến hành những nghi lễ tâm linh xuống đồng, động thổ, cầu cho cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Các bài Mo của ông không thể thiếu ở những nghi lễ trong vùng. Điều đặc biệt là toàn bộ nội dung các bài cúng được cha ông truyền lại bằng truyền miệng, người học phải ghi nhớ, hoàn toàn không có ghi chép bằng sách vở. Với những đóng góp trong việc lưu truyền văn hóa dân tộc, tháng 5/2019, ông được Nhà nước công nhận là nghệ nhân Mo Mường.
Không chỉ am hiểu về các nghi lễ của Mo Mường, người nghệ nhân 68 tuổi còn đọc rộng, hiểu nhiều. Trong căn nhà sàn cổ đã trải qua nhiều thế hệ, vẫn giữ được đầy đủ những đặc điểm kiến trúc cổ, thể hiện được dáng dấp của một nền văn hóa lâu đời. Nhà sàn là minh chứng rõ nét nhất về cuộc sống và những phong tục, tập quán của người dân tộc Mường. Ngoài ra, ông còn lưu giữ nhiều đồ dùng của người Mường cổ như cồng chiêng, cối giã gạo, khung dệt vải, lịch Đoi… Ông dạy con cháu sử dụng lịch Đoi (làm bằng thanh tre, nứa) để xem ngày tháng, mùa vụ, đoán định thời tiết, ngày tốt, xấu.
Khai Hạ là một trong những lễ hội lớn nhất của người Mường Bi, được tổ chức thường niên tại sân vận động xóm Lũy Ải, đậm đà bản sắc văn hóa, khơi dậy tinh thần đoàn kết dân tộc, do đó, ông luôn vận động bà con ý thức giữ gìn, bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống của lễ hội. Nhiều gia đình có một bộ chiêng, người già, trẻ nhỏ đều thuộc lòng các điệu chiêng; các trò chơi dân gian như đánh mảng, sắc bùa, hát đối… vẫn được lưu truyền, thường được tổ chức vào các dịp lễ, Tết.
Ông cũng luôn đi đầu trong các phong trào thi đua của địa phương, tham gia sản xuất, vận động bà con xóa bỏ hủ tục lạc hậu, xây dựng đời sống văn hóa, giúp người dân địa phương từng bước thoát nghèo. Các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan như: kết hôn cận huyết thống để giữ của, tảo hôn, ép cưới được bài trừ, giảm sự rườm rà trong việc cúng tế ở các lễ hội gây tốn kém… Cải thiện rõ ràng nhất là người dân đã nâng cao ý thức giữ vệ sinh môi trường, không nuôi nhốt gia súc dưới sàn nhà, không đổ rác bừa bãi ra suối, làm nhà tiêu hợp vệ sinh, đến cơ sở y tế khám bệnh khi ốm đau chứ không cúng bái…
Cùng với phong trào chung sức xây dựng NTM, bà con cải tạo ruộng vườn, giữ gìn những căn nhà sàn cổ, chỉnh trang để nhà sạch, vườn đẹp, ngõ xóm văn minh, diện mạo bản Mường Lũy Ải ngày càng thay đổi tích cực. Năm 2014, bản Mường Lũy Ải được tỉnh công nhận là điểm du lịch cộng đồng, được du khách đánh giá cao, giữ được nhiều nét văn hóa vốn có của người dân tộc Mường. Những đóng góp của nghệ nhân Bùi Văn Khẩn trong việc lưu truyền, giữ gìn, vận dụng trong đời sống văn hóa, tâm linh được chính quyền, người dân công nhận.
Hoàng Anh
Ngày 17/4, tại Nhà Văn hoá huyện Lạc Sơn, Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND huyện Lạc Sơn tổ chức khai mạc Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam trên địa bàn tỉnh lần thứ 3 năm 2024.
Năm học 2023 - 2024, Trường mầm non Bắc Sơn, xã Hùng Sơn, huyện Kim Bôi có 247 trẻ, chia thành 11 nhóm, lớp. Nhà trường có 36 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; 96,4% trẻ là người dân tộc Mường và dân tộc Dao. Bên cạnh thực hiện tốt công tác chăm sóc, giáo dục trẻ theo đúng quy định, nhà trường còn tạo dấu ấn với mô hình gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa Mường.
Chào mừng kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024), chiều 15/4, tại trung tâm thành phố Điện Biên Phủ, Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam cùng Sở Xây dựng Điện Biên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Điện Biên tổ chức lễ gắn biển "GIẢI ĐẶC BIỆT" trong hệ thống Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia lần thứ III (VUPA) năm 2022 cho công trình Đền thờ liệt sĩ Chiến trường Điện Biên Phủ.
Chiều 15/4, tại TP Việt Trì, Ban Tuyên giáo T.Ư chủ trì, phối hợp với Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, Quân khu 2 và Tỉnh ủy Phú Thọ tổ chức gặp mặt các cơ quan báo chí, xuất bản, văn học nghệ thuật khu vực Trung du, miền núi Bắc Bộ. Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư chủ trì cuộc gặp mặt.
Ngày 15/4, Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hoà Bình và Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghệ Hoà Bình (TP Hoà Bình) phối hợp tổ chức Tết cổ truyền Bunpimay năm 2024 cho các lưu học sinh, sinh viên (HS, SV) Lào đang học tập tại 2 trường.
