Nghị định số 62/2014/NĐ-CP, ngày 25/6/2014 của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân nhân dân”, "Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực DSVHPVT được ban hành đã đáp ứng mong mỏi cũng như nhu cầu bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá các dân tộc, mang niềm vui lớn đến các nghệ nhân, những người tâm huyết với văn hoá dân gian, đồng thời khích lệ để thế hệ trẻ quan tâm, tham gia gìn giữ, tiếp nối bảo vệ giá trị di sản. Từ năm 2015 đến nay, qua 2 kỳ xét tặng, tỉnh đã có 18 nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân Ưu tú”. UBND tỉnh tiếp tục thành lập Hội đồng xét tặng "Nghệ nhân Nhân dân”, "Nghệ nhân Ưu tú” lần thứ 3 - năm 2021, lập danh sách 27 hồ sơ đủ tiêu chuẩn, gồm 1 hồ sơ "Nghệ nhân Nhân dân”, 26 hồ sơ "Nghệ nhân Ưu tú” đề nghị Hội đồng cấp Bộ xét tặng danh hiệu và Chủ tịch nước ký quyết định công nhận.

Trên cơ sở Nghị định số 109/2015/NĐ-CP của Chính phủ về việc hỗ trợ đối với nghệ nhân Nhân dân, nghệ nhân Ưu tú có thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn, tỉnh đã trợ cấp sinh hoạt hàng tháng theo mức quy định đối với từng đối tượng. Bên cạnh đó, các nghệ nhân được hưởng chế độ bảo hiểm y tế, hỗ trợ chi phí mai táng. Qua khảo sát và nắm bắt tình hình, phần lớn nghệ nhân có đời sống ổn định. Một số nghệ nhân có mức sống và thu nhập khá từ hành nghề.

Đặc biệt, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo tồn, phát huy giá trị các DSVH, BTV Tỉnh uỷ ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU, ngày 11/10/2021 về bảo tồn và phát huy giá trị DSVH các dân tộc tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu chung là thực hiện có hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị DSVH trên cơ sở kế thừa những tinh hoa văn hoá của các thế hệ trước, làm cho giá trị các di sản thấm sâu, lan toả trong đời sống xã hội, giáo dục lịch sử, truyền thống văn hoá tốt đẹp của các dân tộc. Mở rộng giao lưu văn hoá làm giàu thêm bản sắc văn hoá các dân tộc tỉnh trong bối cảnh hội nhập quốc tế, hướng đến mục tiêu xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng nhân cách con người Hoà Bình phát triển toàn diện. Khai thác, phát huy có hiệu quả DSVH các dân tộc gắn với phát triển du lịch bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, phục vụ phát triển KT-XH.

Nghị quyết số 04-NQ/TU đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2025 về DSVHPVT. Theo đó, bên cạnh việc tổ chức lập hồ sơ khoa học DSVHPVT mo Mường trình tổ chức UNESCO ghi danh trong danh sách DSVHPVT cần bảo vệ khẩn cấp; kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hoá DSVHPVT… tiếp tục xét đề nghị phong tặng danh hiệu cho 2 nghệ nhân Nhân dân, 10 nghệ nhân Ưu tú trong các loại hình DSVHPVT các dân tộc tỉnh; 50% nghệ nhân nắm giữ di sản được tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ về công tác bảo vệ, gìn giữ và phát huy giá trị DSVHPVT. Đến năm 2030, tiếp tục xét đề nghị phong tặng danh hiệu cho 5 nghệ nhân Nhân dân, 20 nghệ nhân Ưu tú; 80% nghệ nhân nắm giữ các di sản được tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ về công tác bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị DSVHPVT.

Trước đó, ngày 3/1/2021, BTV Tỉnh uỷ ban hành Kết luận số 46-KL/TU tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 08-CT/TU, ngày 20/1/2016 của BTV Tỉnh uỷ khóa XVI về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng đối với công tác giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị DSVH mo Mường trên địa bàn.      

Các nghệ nhân hoạt động trong lĩnh vực di sản đều có chung tình yêu với văn hoá các dân tộc như dân ca, dân vũ, chiêng Mường…, đặc biệt là rất tâm huyết với mo Mường. Minh chứng rõ nét là hiện nay toàn tỉnh đã thành lập được 4 câu lạc bộ (CLB) mo Mường các huyện: Lạc Sơn, Tân Lạc, Cao Phong, Yên Thuỷ và chuẩn bị ra mắt CLB mo Mường huyện Kim Bôi. Bình quân mỗi CLB quy tụ từ 35 - 40 hội viên là các nghệ nhân, người yêu thích, quan tâm đến công tác giữ gìn, bảo tồn và phát triển văn hoá mo Mường. Hình thức sinh hoạt theo nhóm nghệ nhân, CLB phát triển tại các huyện: Lạc Sơn, Tân Lạc, Cao Phong, Kim Bôi.  Nhiều nghệ nhân hoạt động tích cực trong lĩnh vực nắm giữ, tiêu biểu như ông Bùi Tiến Xô, xã Vĩnh Tiến (Kim Bôi); bà Quách Thị Lon, xã Ân Nghĩa (Lạc Sơn); ông Lường Đức Chôm, xã Trung Thành (Đà Bắc)…

Có thực tế là công tác bảo tồn, phát huy các giá trị DSVH đang gặp phải khó khăn nhất định như tính phổ biến, lan toả loại hình dân ca, dân vũ còn hạn chế, chủ yếu trong lứa tuổi trung niên; điều kiện truyền dạy di sản chưa được quan tâm, hỗ trợ; một số di sản như mo Mường do bị giới hạn về môi trường thực hành, không gian trình diễn nên chỉ đảm bảo các nghi lễ chính, không thực hiện đầy đủ các roóng mo… Hoạt động của các nghệ nhân trong nhóm, CLB cùng sự quy tụ những người tâm huyết với văn hoá truyền thống, văn hoá dân gian đã thu hút được thế hệ trẻ. 

Đồng chí Lưu Huy Linh, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL cho rằng: Nghệ nhân chính là "báu vật nhân văn sống”, cơ sở bảo tồn, phát huy giá trị DSVH. Thông qua các chủ trương, chính sách, chế độ đãi ngộ của Đảng, Nhà nước đã tôn vinh, ghi nhận những cống hiến của nghệ nhân, giúp lan toả đam mê với di sản. Cùng với Nghị quyết số 04-NQ/TU, tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, truyền dạy các DSVH; huy động các nguồn lực bảo tồn, phát huy giá trị DSVH các dân tộc. Ngành VH-TT&DL tích cực tham mưu, đề xuất tỉnh có chính sách hỗ trợ cho các nghệ nhân được phong tặng và hỗ trợ việc truyền dạy để nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá tốt đẹp của các dân tộc.      

Cứ 2 năm 1 lần, ngành VH-TT&DL tỉnh tổ chức hội diễn văn nghệ quần chúng, định hướng các đội văn nghệ khai thác chủ yếu chất liệu văn hoá dân gian, văn hoá truyền thống, từ đó góp phần khôi phục giá trị DSVH các dân tộc. Một vài điểm trường trên địa bàn các huyện: Lạc Sơn, Tân Lạc, Kim Bôi đã đưa dân ca, dân vũ, chiêng Mường và nhạc cụ dân tộc vào phổ biến, truyền dạy. Một số huyện tổ chức và mời các nghệ nhân tham gia truyền dạy DSVH các dân tộc.

Bên cạnh 2 di sản là nghệ thuật chiêng Mường và di sản mo Mường được vinh danh DSVHPVT quốc gia, tỉnh đã xây dựng hồ sơ khoa học trình tổ chức UNESCO ghi danh mo Mường trong danh sách là DSVHPVT bảo vệ khẩn cấp của nhân loại. Năm 2021, tiếp tục trình Bộ VH-TT&DL xem xét đưa vào danh mục DSVH quốc gia đối với 3 hồ sơ: Lễ hội Khai hạ, tri thức dân gian lịch tre dân tộc Mường Hoà Bình, sinh hoạt Keng Loóng của dân tộc Thái Mai Châu. Nhiều giá trị văn hoá đặc sắc được khôi phục, phát triển, nhất là các lễ hội truyền thống.