Mặc dù tuổi đã cao nhưng già Sùng A Dếnh ở xóm Thung Mặn, xã Hang Kia (Mai Châu) luôn tích cực tham gia công tác tuyên truyền, vận động con cháu trong dòng họ, bà con dân bản chấp hành tốt các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước. Đặc biệt là vận động người nghiện tự giác đi cai và đối tượng truy nã ra đầu thú. Theo già Sùng A Dếnh chia sẻ, là già làng, NCUT, trưởng dòng họ nên ông không cam tâm trước cảnh bản làng, con cháu mình vì thiếu hiểu biết, bị người xấu lợi dụng, lôi kéo dẫn đến vi phạm pháp luật, nhất là vi phạm liên quan đến ma túy... Do vậy, già luôn đi đầu, gương mẫu dạy bảo con cháu không nghe theo cái xấu; thường xuyên thăm hỏi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân trong xóm, xã, chia sẻ những khó khăn cùng họ; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, lực lượng Công an kịp thời giải quyết những mâu thuẫn, vụ việc gây mất ổn định ngay tại cơ sở. 

Bên cạnh đó, với tâm niệm phải xây dựng địa bàn trong sạch về ma túy, giữ cho làng bản, cuộc sống bình yên, già Sùng A Dếnh cùng với trưởng các dòng họ trong xã trực tiếp đến từng nhà vận động người nghiện tự nguyện đi cai nghiện. Với những cố gắng, sự nỗ lực không ngừng nghỉ, già Sùng A Dếnh cùng NCUT và trưởng các dòng họ trong xã đã vận động thành công 23 lượt người nghiện ma túy tự giác đi cai nghiện; vận động được nhiều đối tượng truy nã liên quan đến ma túy ra đầu thú. Điển hình như trực tiếp gặp gỡ, vận động Hờ A Của ở xóm Thung Mặn bị Công an tỉnh Sơn La phát lệnh truy nã đặc biệt về tội mua bán trái phép 30 bánh heroin ra đầu thú để hưởng sự khoan hồng. 

Già Sùng A Dếnh chỉ là một trong nhiều NCUT trên địa bàn tỉnh như "cây đại thụ” góp sức cho sự bình yên của làng, của bản. Theo Đại tá Nguyễn Ngọc Minh, Trưởng phòng An ninh nội địa, Công an tỉnh, thời gian qua, NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) đã có những đóng góp tích cực, hiệu quả vào công tác đảm bảo ANTT ở cơ sở, giữ vững ổn định an ninh nông thôn. Trong đó xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến được các cấp biểu dương, ghi nhận, đánh giá cao. Từ năm 2010 đến nay, NCUT, già làng, trưởng bản đại diện cho các dòng họ đồng bào dân tộc Mông ở xã Hang Kia, Pà Cò (Mai Châu) đã vận động thành công 16 đối tượng truy nã đặc biệt về ma túy ra đầu thú; NCUT trong đồng bào dân tộc Dao ở TP Hòa Bình tuyên truyền, vận động hàng chục trường hợp bị rủ rê, lôi kéo đi xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc lao động "chui” trở về địa phương; NCUT ở huyện Đà Bắc tham gia phối hợp vận động 60 người dân tộc Dao ở xã Đoàn Kết khai thác lâm sản trái phép tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pu Canh chấp hành yêu cầu của cơ quan Công an, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác điều tra, xử lý, góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho người dân trong việc bảo vệ rừng...

Theo thống kê, toàn tỉnh có 283 NCUT trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Cũng theo Đại tá Nguyễn Ngọc Minh, NCUT trong ĐBDTTS được xem là điểm tựa bình yên. Bởi họ đã thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm và thực sự là chỗ dựa, điểm tựa quan trọng của cấp ủy, chính quyền trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. NCUT đã vận động đồng bào các dân tộc chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy ước, hương ước của xóm, bản, khu dân cư về ANTT. Vận động người dân từng bước xóa bỏ các hủ tục lạc hậu, giữ gìn phong tục tập quán, bản sắc văn hóa của dân tộc; không để các thế lực thù địch lợi dụng hoạt động, xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc ở cơ sở.

Đặc biệt, từ kinh nghiệm thực tế cuộc sống, NCUT đã chủ động đề xuất chính quyền cơ sở thành lập những mô hình tự quản về ANTT phù hợp tình hình thực tiễn tại khu dân cư. Thông qua hoạt động các mô hình phát huy tốt vai trò của NCUT, già làng, trưởng bản trong tuyên truyền, vận động nhân dân tự giác, tích cực tham gia phòng ngừa, tố giác tội phạm, giáo dục người thân trong gia đình không vi phạm pháp luật. Điển hình như các mô hình: "Tổ liên gia tự quản” ở huyện Mai Châu, Yên Thủy; "Dòng họ tự quản về ANTT” ở huyện Mai Châu, Đà Bắc, Lạc Sơn; "Phát huy vai trò NCUT trong đồng bào dân tộc Mông ở 2 xã Hang Kia, Pà Cò, huyện Mai Châu”...