Dù đã gần 15 năm dạy chữ Nôm Dao cho bà con vùng lòng hồ Hòa Bình, tuổi cũng đã 80 nhưng ông Bàn Văn Thân, xóm Dướng, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) vẫn kiên trì "lên lớp”, góp phần gìn giữ chữ viết, bản sắc văn hóa của đồng bào Dao Tiền.
Dù đã 80 tuổi, ông Bàn Văn Thân, xóm Dướng, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) vẫn kiên trì dạy chữ Nôm Dao cho người dân tộc Dao Tiền ở xã.
Từ TP Hòa Bình, vượt con đường quanh co gần 30 km đến xóm Dướng, chúng tôi may mắn được trải nghiệm buổi học chữ của bà con nơi đây. Người đang cặm cụi hướng dẫn học sinh viết chữ Dao là ông Bàn Văn Thân - "thầy giáo U80” của bà con dân tộc Dao địa phương. Nói về nhân duyên với lớp dạy chữ Dao, ông Thân chia sẻ, từ nhỏ, ông đã được bố truyền dạy chữ viết, văn hóa, những tập tục truyền thống của dân tộc Dao Tiền. Khi trưởng thành và công tác ở xã, ông đã thông thạo chữ viết, các làn điệu dân ca, các câu thành ngữ, tục ngữ của dân tộc. Sau khi nghỉ hưu, ông cùng các cao niên trong xóm sưu tầm, biên soạn và phổ biến các cuốn sách dạy chữ viết Nôm Dao, sách về tập tục của người Dao Tiền để truyền dạy cho thế hệ con cháu.
Xóm Dướng, xã Vầy Nưa có 79 hộ với 333 nhân khẩu, 100% là người dân tộc Dao Tiền. Tuy nhiên, số người biết đọc, viết chữ Nôm Dao rất ít, nhất là thế hệ trẻ. Nhận thấy điều đó, từ năm 2009, ông Thân đã nhờ sự trợ giúp của những thành viên mạng lưới bảo tồn tri thức bản địa dân tộc thiểu số (DTTS) tỉnh, lập tờ trình đề nghị UBND xã Vầy Nưa cho dạy phổ biến chữ Nôm Dao cho cán bộ và người dân địa phương. Từ đó đến nay, vào thứ Bảy hàng tuần, ông Thân lại vượt quãng đường dài đến các điểm lớp dạy chữ Nôm Dao ở các xóm: Dướng, Lau Bai (xã Vầy Nưa); xóm Ngù (xã Hiền Lương) để "gieo chữ” cho bà con người Dao. Phương tiện gắn bó với ông bao năm vẫn là chiếc xe máy cũ. Mỗi lớp học có từ 25 - 30 học viên, ai cũng tích cực đến lớp và chăm chỉ học chữ. Dự kiến học khoảng 1-2 năm sẽ biết đọc, biết viết.
Trong bộ sách dạy chữ Nôm Dao, mỗi cuốn sách lại chứa đựng những câu chuyện về ý nghĩa lịch sử, văn hóa của người Dao Tiền từ thuở du canh, du cư đi tìm vùng đất tốt để sinh sống. Những con chữ Nôm Dao như sợi dây gắn kết cộng đồng, tình làng nghĩa xóm, kết nối tâm linh của người Dao. Anh Đặng Văn Bình, lớp trưởng lớp học chữ Nôm Dao ở xóm Dướng chia sẻ: Tôi tham gia lớp học chữ Nôm Dao của thầy Thân từ năm 2015, lớp có 30 người ở độ tuổi từ 15 - 50. Ban đầu học chữ còn khá nhiều bỡ ngỡ, nhưng nhờ sự tận tâm của thầy Thân mà mọi người trong lớp cơ bản đã "đọc thông, viết thạo” chữ Nôm Dao. Hiện dù lớp học chỉ còn 28 người nhưng mọi người đều cố gắng tiếp tục theo học để truyền lại kiến thức cho con cháu sau này.
Không chỉ mang giá trị văn hóa, chữ Nôm Dao còn giáo dục con người về đạo đức, nhân nghĩa, sự hướng thiện, cách đối nhân xử thế, cách làm ăn và sự đoàn kết... Đến nay, hầu hết bà con người Dao Tiền ở Vầy Nưa đều am hiểu về ngôn ngữ, chữ viết, tập tục dân tộc mình. Họ đã có thể truyền dạy lại các tri thức văn hóa của người Dao cho con cháu và những người xung quanh. Đồng chí Xa Văn Si, Chủ tịch UBND xã Vầy Nưa cho biết: Xã có hơn 50% dân số là người Dao Tiền, tập trung chủ yếu ở các xóm: Dướng, Thín, Mó Nẻ, Lau Bai. Kể từ khi có lớp dạy chữ Nôm Dao của thầy Thân, số người biết chữ dân tộc mình tăng qua từng năm. Việc mở lớp dạy chữ Dao đã giúp ngôn ngữ, chữ viết, văn hóa của dân tộc được phổ biến rộng rãi. Qua đó góp phần giữ gìn, bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc. Thời gian tới, xã tiếp tục tạo điều kiện hỗ trợ thầy Thân và các lớp học của thầy được mở rộng, phát triển.
T.H
Qua tìm hiểu, anh Nguyễn Văn Lân, Bí thư chi đoàn tổ Vôi, phường Thái Bình, TP Hòa Bình đã tận dụng điều kiện tự nhiên sẵn có của quê hương, mạnh dạn đầu tư xây dựng mô hình nuôi cá lồng trên lòng hồ thủy điện Hòa Bình, trở thành tấm gương sáng về khởi nghiệp của thanh niên trên địa bàn.
Tận dụng lợi thế đồi rừng, những năm qua, nông dân xã Tử Nê, huyện Tân Lạc đẩy mạnh phát triển kinh tế, trong đó có nghề nuôi ong lấy mật mang lại hiệu quả cao. Tiêu biểu là gia đình anh Bùi Văn Liêm ở xóm Cú. Với ưu thế nhà gần rừng có nhiều loại cây và các loại hoa rừng, tốt cho việc nuôi ong, anh Liêm đã tìm tòi, học hỏi qua các phương tiện thông tin đại chúng và các hộ nuôi ong trong vùng, từ đó đầu tư trên 50 tổ ong nuôi lấy mật.
Nhận thấy quê hương có nhiều tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, anh Hà Công Hưng, Phó Bí thư Đoàn xã Mai Hịch (Mai Châu) bắt tay vào làm sản phẩm thịt gác bếp với mong muốn mang đặc sản của quê hương đến với du khách trong nước và quốc tế.
Trong những năm qua, phong trào đoàn viên, thanh niên vượt khó làm kinh tế được tuổi trẻ xã Lỗ Sơn, huyện Tân Lạc tích cực hưởng ứng. Ngày càng có nhiều đoàn viên, thanh niên bằng khát vọng vươn lên làm giàu, dám nghĩ, dám làm đi lên từ hai bàn tay trắng để trở thành những thanh niên tiêu biểu làm kinh tế giỏi của huyện.
Từ một phụ nữ thuần nông, chị Nguyễn Thị Nhung ở xóm Quê Rù, xã Vĩnh Đồng (Kim Bôi) mạnh dạn về xuôi tìm hiểu và theo học làm mây tre đan với mong muốn chuyển đổi nghề, từng bước cải thiện sinh kế. Sau nhiều nỗ lực, chị trở thành người có tay nghề vững, được Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (GDNN - GDTX) huyện mời về làm giáo viên thỉnh giảng. Quá trình giảng dạy chị vừa truyền nghề, vừa đứng ra làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm cho học viên.
Bà Nguyễn Thị Nụ ở tiểu khu Thạch Lý, thị trấn Đà Bắc (Đà Bắc) được biết đến là người phụ nữ giản dị, giàu lòng nhân ái. Mặc dù kinh tế gia đình không dư giả nhưng với gần 10 năm làm công tác thiện nguyện cũng đủ nói lên tấm lòng nhân ái, sống có trách nhiệm, biết sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn của bà.
