Lớp trưởng già Thế dạy cho các cháu.
(HBĐT) - Nhiều năm nay, người dân không chỉ ở xã Đồng Chum mà nhiều nơi trên địa bàn huyện Đà Bắc đều mang ơn già Xa Văn Thế. Có ông, những cánh rừng phòng hộ ở Phu Canh còn được giữ được đến bây giờ. Có ông, những tiến bộ KH -KT canh tác được chuyển giao đến bà con vùng cao; có ông, con cháu chăm đi học có cái chữ, ấm cái bụng.
Cách đây gần 20 năm, đứng trước tình trạng phá rừng bừa bãi, già Thế lúc đó hơn 60 tuổi viết đơn gửi Chủ tịch UBND tỉnh về việc đưa 4.500 ha rừng Phu Canh trở thành rừng đặc dụng khoanh nuôi, bảo vệ. Già tự nhận bảo vệ 61 ha rừng nghiến ở ngay sát xóm. Nhiều lần cha con già Thế đã đuổi những kẻ chặt phá rừng ra khỏi địa bàn. Già đi đến từng nhà phân tích tác dụng của rừng, vận động người dân không lên rừng chặt cây nữa và không tiếp tay cho người khác đến phá rừng. Để người dân “ấm cái bụng”, không phá rừng, già cơm nắm một mình cuốc bộ gần 60 km xuống huyện học tập mô hình trồng ngô đông ở xã Cao Sơn, khi về mua 3 kg ngô giống về trồng thử. Với cách làm mới, đúng kỹ thuật, cây ngô đã bén đất và cho năng suất cao. Từ 3 kg ngô trồng thử nghiệm, năm đó, già thu được 1, 8 tấn ngô. Già đã họp dân, chuyển giao kỹ thuật và đề nghị huyện hỗ trợ giống cho đồng bào rồi giao cả 1, 8 tấn ngô cho bà con làm giống. Vụ ngô đầu tiên, cả xóm Nhạp với 110 hộ trồng ngô thu hoạch được khoảng 80 tấn ngô. Đến nay, mỗi vụ, cả xóm thu hàng trăm tấn và cây ngô trở thành cây XĐ -GN của bà con nơi đây. Khi “ấm cái bụng” thì người dân không nghĩ đến chuyện phá rừng. Hiện giờ, gần 1.000 ha rừng thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Phu Canh đã được người dân tự nguyện gìn giữ.
Khi giữ được rừng, già Thế trăn trở chuyện học. Cả xóm chỉ có trường cấp I, muốn học cấp II phải đi bộ đường rừng mất cả buổi mới tới trường nên trẻ trong xóm chỉ học hết cấp I. Một lần nữa, già xuống huyện xin Phòng GD &ĐT huyện Đà Bắc mở 1 lớp học cấp II tại xóm Nhạp. Về xóm, già huy động người dân dựng trường, căn nhà hai gian bằng tre, nứa, lá. Lớp học mở ra có đến 90 em nhưng chỉ được một vài hôm học sinh thưa dần. Già xin đi học và làm lớp trưởng để làm gương cho lũ trẻ. Lúc đó, già bước sang tuổi 75. Hàng ngày, già 2 buổi cắp sách tới trường, không kể ngày nắng hay mưa. Ngày lên lớp, tối đến già cùng Trưởng bản, Bí thư, Phó Bí thư chi bộ đến từng nhà, gặp người dân để khuyên bảo trẻ con đi học. Câu cửa miệng đầu tiên già khuyên các em đến lớp là: “ông đã già yếu mà còn thích cái chữ, các con cũng phải có cái chữ”. Theo gương lớp trưởng, lớp học đông dần.
Đồng chí Xa Trung Hoa, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Chum cho biết: Năm nay, già đã bước sang tuổi 83 nhưng vẫn còn khỏe mạnh, hăng hái trông giữ rừng và tích cực tham gia các hoạt động như những ngày còn trẻ. Nếu mỗi xóm vùng cao có một già Thế, ngày miền núi tiến kịp miền xuôi sẽ không còn xa.
Việt Lâm