(HBĐT) - Hiện nay, tỉnh ta có 786 di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT), trong đó, Mo Mường và chiêng Mường là 2 DSVHPVT độc đáo của tỉnh.
Trình tấu chiêng Mường trong Lễ hội Khai hạ Mường Bi - Tân Lạc năm 2020.
Nhìn chung, các dân tộc ở Hòa Bình vẫn giữ được những nét cơ bản trong phong tục, tập quán của dân tộc mình. Các giá trị di sản về văn học nghệ thuật, ngôn ngữ, chữ viết được bảo tồn; tri thức dân gian, trang phục được lưu giữ.
Nhiều giá trị văn hóa của dân tộc Mường như dân ca, nghệ thuật chiêng, mo, sử thi Đẻ đất - Đẻ nước... vẫn lưu giữ và được đánh giá cao. Ngôi nhà sàn có phần mai một, nhưng nhiều địa phương như Lạc Sơn, Tân Lạc đang phục dựng nhà sàn bằng vật liệu bê tông thay cho gỗ như trước kia. Người Tày vẫn giữ được bản sắc riêng, độc đáo như làn điệu dân ca, duy trì học chữ cổ trong cộng đồng... Người Dao giữ phong tục cấp sắc, Tết nhảy, học chữ cổ... Người Mông giữ được trang phục, kiến trúc nhà ở, nghề rèn, vẽ sáp ong, ngôn ngữ, Tết Mông, cùng với các lễ hội, âm nhạc - khèn Mông...
Đặc biệt, thời gian gần đây đã có những tín hiệu đáng mừng như: sự phát triển của hệ thống lễ hội truyền thống, chiêng Mường. Nhất là giá trị của Mo Mường và vai trò của các ông Mo đã được Nhân dân coi trọng, tôn vinh. Các huyện trong tỉnh đã triển khai nhiều lớp truyền dạy chữ Dao, Tày, Thái, Mông, chữ Mường và trình tấu chiêng Mường, múa Mường… để bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.
Tuy nhiên, có một thực tế là, phong tục tập quán, đặc biệt là giá trị văn hóa, văn nghệ dân gian đang có nguy cơ bị thay thế. Tầng lớp nắm giữ tri thức dân gian hiện nay tập trung ở những người lớn tuổi cũng mai một dần. Hiện, toàn tỉnh có 18 nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú. Lớp trẻ đại đa số không am hiểu phong tục tập quán của dân tộc, thậm chí một số còn không biết nói ngôn ngữ của dân tộc mình. Hơn bao giờ hết, vấn đề bảo tồn, phát huy giá trị VHPVT tiêu biểu các dân tộc cần được nghiêm túc nhìn nhận, chú trọng.
Trước thực tế đó, tỉnh đã xây dựng lộ trình cụ thể để bảo tồn, phát huy giá trị VHPVT. Năm 2012, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch, chỉ đạo thực hiện việc kiểm kê DSVHPVT các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Kết quả, đã kiểm kê 786 DSVHPVT của 5 dân tộc thiểu số, gồm: tiếng nói, chữ viết, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, lễ hội truyền thống, nghề thủ công và tri thức dân gian. Trên cơ sở kết quả kiểm kê, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã có chủ trương cho phép tổ chức tiến hành sưu tầm, nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học 2 DSVHPVT, đó là Mo Mường và chiêng Mường. Xây dựng, từng bước áp dụng bộ chữ phiên âm tiếng Mường. Xây dựng hồ sơ DSVHPVT Mo Mường Hòa Bình, trình UNESCO công nhận là DSVHPVT tiêu biểu, cần bảo vệ khẩn cấp.
Đồng chí Lưu Huy Linh, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL chia sẻ: Di sản có tồn tại được hay không và nó sống trong đời sống đương đại như thế nào đều phải dựa vào cộng đồng. Bởi vậy, hiện tại, Sở VH-TT&DL đã, đang tham mưu cho tỉnh xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Đề án bảo tồn và phát huy giá trị VHPVT tiêu biểu các dân tộc tỉnh Hòa Bình, giai đoạn 2018 - 2030. Mục tiêu nhằm tổ chức sưu tầm, kiểm kê bổ sung các tài liệu, tư liệu VHPVT, hiện vật liên quan đến những DSVHPVT tiêu biểu các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Bảo quản cấp thiết đối với tài liệu, hiện vật quý hiếm đã có, hoặc mới sưu tầm, là DSVHPVT tiêu biểu của 5 dân tộc thiểu số: Mường, Thái, Tày, Dao, Mông. Lập hồ sơ khoa học 10 DSVHPVT tiêu biểu các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh trình Bộ VH-TT&DL phê duyệt, đưa vào danh mục DSVHPVT quốc gia. Hoàn thành đề án hồ sơ khoa học DSVHPVT Mo Mường Hòa Bình, đề nghị Chính phủ trình tổ chức UNESCO công nhận là DSVHPVT của nhân loại. Tổ chức thực hiện một số dự án truyền dạy các DSVHPVT tiêu biểu như: Nghệ thuật chiêng Mường; kết cấu và cách dựng nhà sàn dân tộc Mường truyền thống; nghệ thuật hát thường đang, bộ mẹng dân tộc Mường; lịch cổ dân tộc Mường và cách sử dụng; nghệ thuật hát khắp dân tộc Tày, dân tộc Thái. Biên soạn xuất bản, phát hành các ấn phẩm giới thiệu về DSVHPVT tiêu biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Hòa Bình… Những nỗ lực này nhằm góp phần giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống lịch sử văn hóa của dân tộc. Đồng thời quảng bá về hình ảnh, văn hóa đặc sắc các dân tộc thiểu số, tạo động lực thúc đẩy chiến lược phát triển văn hóa, du lịch của tỉnh Hòa Bình.
Thúy Hằng
Nhân kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024), kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024), kỷ niệm 49 năm ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024), Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh Hòa Bình phối hợp Trường Cảnh sát nhân dân 1, Trung tâm VH-TT&TT huyện Đà Bắc vừa tổ chức đêm giao lưu văn nghệ tuyên truyền lưu động đợt I, năm 2024.
Xác định vai trò, tầm quan trọng của sách và văn hóa đọc, ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính Phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hằng năm là Ngày Sách Việt Nam. Đến nay, Ngày Sách Việt Nam đã trở thành hoạt động văn hóa thường niên, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của Nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Năm nay, Hòa Bình chọn tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc tại huyện Lạc Sơn và đã để lại ấn tượng tốt đẹp. Qua đó, tôn vinh văn hóa đọc và cổ vũ phong trào đọc, làm theo sách.
Điệu xoè Thái ở Mai Châu đã có từ lâu đời và được lưu truyền từ thế hệ trước cho thế hệ sau. Múa xòe không chỉ là điệu múa phổ biến trong cộng đồng người Thái mà còn là nét văn hóa đặc sắc, hình thức sinh hoạt không thể thiếu trong các hoạt động văn hóa và đời sống tinh thần.
Đến TP Hồ Chí Minh vào thời điểm cuối Xuân, đầu Hè, có nhiều tuyến đường để đi, nhiều nơi để đến, nhưng chúng tôi đã chọn chiến khu rừng Sác là điểm dừng chân. Để được nghe, được thấy và được cảm nhận những chiến tích anh hùng, sự chiến đấu và hy sinh anh dũng của những chiến sĩ đặc công Trung đoàn 10 (T10) trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vì độc lập, tự do của dân tộc.
Từ chỗ chỉ họp vào thứ Ba hàng tuần, phiên chợ Bò tại xã Vân Sơn (Tân Lạc) chính thức họp thêm Chủ nhật từ ngày 24/3 vừa qua. Qua đó nhằm đưa chợ phiên trở thành nơi quảng bá bản sắc văn hóa của người Mường Hòa Bình và đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa, sản phẩm của các xã vùng lân cận, đáp ứng nhu cầu mua sản phẩm địa phương của du khách khi đến Vân Sơn du lịch vào dịp cuối tuần.
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
