Mang ý nghĩa cầu mùa, khai hạ đầu năm mới, lễ hội rước Bụt Khụ Dúng ở huyện Lạc Sơn là hoạt động văn hoá, nghệ thuật dân gian không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân địa phương, chứa đựng nhiều giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc.

Có nguồn gốc từ xa xưa, đây là lễ hội của người dân Mường Vó (Vó Dò, Vó Trên, Vó Giữa) thuộc xã Nhân Nghĩa được lưu truyền, gìn giữ cho đến nay. Từ sau khi phục dựng vào năm 2012, lễ hội duy trì 3 năm tổ chức 1 lần, mùng 8 tháng Giêng là ngày chính hội.

Xuân Giáp Thìn 2024, tại địa điểm thờ Bụt khu vực hang Khụ Dúng, giữa không gian bãi hội rộng lớn, lễ rước Bụt Khụ Dúng diễn ra tưng bừng, thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Không bó hẹp ở vùng Mường Vó, đây còn là lễ hội lớn của các xã vùng Cộng Hoà. Người dân vùng Mường nô nức về đây bày tỏ lòng tôn kính, tưởng nhớ công ơn của thần, Phật, còn gọi là Bụt đã che chở, nâng đỡ để mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, muôn dân được ấm no, hạnh phúc, bình an.    

  

Trong hang Khụ Dúng thờ Bụt và các vị Ngô Vương, Hành Xiển, Cun Bông. Những người già trong làng kể lại, vào những năm kháng chiến chống Mỹ, hang Khụ Dúng  trở thành nơi che chở cho du kích, bộ đội ta làm nơi sản xuất, chế tạo vũ khí đánh đuổi giặc ngoại xâm, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử hào hùng của dân tộc. Các nhà khảo cứu, nghiên cứu đã đưa ra các dẫn chứng khoa học chứng minh hang Bụt Khụ Dúng là di tích của nền Văn hoá Hoà Bình. Hang còn nằm trong danh mục di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh nhờ có nhiều cảnh đẹp, vòm động cao thoáng, hệ thống nhũ đá, măng đá, cột đá với hình thù kỳ lạ. Trong hang có 6 động chính, gồm động ngoài, động trục chính, hang Chuông, động Con Tằm, động Giếng Nước, động Cối Xay. Mỗi động mang vẻ đẹp của tạo hoá vừa kín đáo, vừa lộng lẫy, linh thiêng.

Vào ngày diễn ra lễ hội chính, từ sáng sớm, người dân chuẩn bị các lễ vật dâng cúng Phật. Sau thủ tục dâng hương, dân làng tiến hành đám rước kiệu Bụt từ hang Khụ Dúng đến các điểm thờ tại xóm Vó Dò, Vó Trên, Vó Giữa để làm lễ cúng thần rồi mới rước Bụt về bãi trung tâm - nơi tổ chức các hoạt động trong khuôn khổ lễ hội.

Bà Bùi Thị Khẹn, xóm Vó Dò chia sẻ: Với người dân vùng Mường Vó, lễ hội rước Bụt Khụ Dúng được tổ chức như để tổng kết 1 năm sản xuất, mở đầu cho công việc năm mới hanh thông, thuận lợi, mọi người cùng cầu mong xóm làng yên vui, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, phát triển. Đồng thời là nơi con người tiếp cận, giao hoà cởi mở với nhau hơn, gạt bỏ những lo toan, vất vả của cuộc sống thường nhật, thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng, làng xóm cư dân Mường. Theo quy định, phải sau khi tổ chức xong lễ rước Bụt, người dân trong xóm, trong mường mới được phép vào rừng lấy măng, lấy củi, săn bắn…

Không khí lễ hội càng trở nên rộn ràng hơn với hoạt động phần hội cùng các trò chơi dân gian mang tính chất thi thố tài năng: bắn nỏ, đánh mảng, ném còn, đi cà kheo; chương trình văn hoá, văn nghệ dân gian truyền thống: hát đúm, thường đang bộ mẹng, trình tấu nhạc cụ dân tộc; hội thi ẩm thực dân tộc Mường. Ban tổ chức còn lựa chọn môn bóng chuyền để thi đấu trong ngày hội. Đặc biệt, năm nay lễ hội tổ chức hội thi trình diễn trang phục dân tộc Mường, với sự tham gia của hơn 20 thí sinh đến từ các khu dân cư của xã trung tâm vùng Mường Vó. 

Theo đồng chí Bùi Văn Tin,   Chủ tịch UBND xã Nhân Nghĩa, lễ hội được bảo tồn, duy trì và tổ chức nhằm đáp ứng đời sống văn hoá, tín ngưỡng của nhân dân. Mặt khác, du khách đến đây được tham quan không gian di tích lịch sử danh lam thắng cảnh, khám phá, chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của hang Khụ Dúng. Trên hành trình khám phá văn hoá, du lịch vùng đất Mường Vang - Mường Vó, lễ hội là điểm đến hấp dẫn, bản sắc, để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách gần xa. 

 

  Bùi Minh