Đoàn rước bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh và rước sắc từ sân Đền Niệm về Đền Niệm.
(HBĐT) - Đền thờ là công trình kiến trúc được xây dựng để thờ cúng một vị thần hoặc một danh nhân đã quá cố. Trong đó nhiều đền thờ dành cho các thần thánh trong tôn giáo hoặc tín ngưỡng địa phương. Cũng có nhiều đền thờ được xây dựng để ghi nhớ công ơn của một anh hùng có công với đất nước hay công đức của một cá nhân với địa phương mà được dựng lên theo truyền thuyết dân gian.ở Việt Nam có nhiều nhân vật có thực trong lịch sử được xây dựng đền thờ ở rất nhiều nơi như: Lý Nam Đế, Triệu Quang Phục, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Lý Quốc Sư, Lý Thường Kiệt, Tô Hiến Thành và đặc biệt là đền thờ Trần Hưng Đạo.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Hoà Bình, theo số liệu điều tra mới nhất thì di tích đền trong toàn tỉnh là 54 điểm và được phân bố ở 11 huyện, thành phố như sau (xếp theo thứ tự số lượng từ cao đến thấp): Huyện Lạc Thủy có 28 đền; Huyện Lương Sơn có 8 đền; Thành phố Hòa Bình có 5 đền; Huyện Cao Phong có 4 đền; Huyện Lạc Sơn có 4 đền; Huyện Yên Thủy có 3 đền; Huyện Mai Châu và Đà Bắc mỗi huyện 1 đền; 3 huyên Kim Bôi, Tân Lạc, Kỳ Sơn đến nay chưa tìm thấy loại hình di tích đền.
Căn cứ vào những số liệu trên chúng ta có thể nhận thấy sự phân bố không đồng đều của loại hình di tích này tại các huyện. Huyện nhiều như Lương Sơn, Lạc Thủy. Huyện ít như Cao Phong, Mai Châu, có huyện không có đền nào như Kỳ Sơn, Tân Lạc. Đây là những huyện vùng sâu, vùng xa vùng cao của tỉnh Hòa Bình. Khoảng cách về địa lý xa xôi cách trở, điều kiện kém thuận lợi về kinh tế, xã hội nên số lượng loại di tích đền hạn chế hẳn, thậm chí có huyện còn không có ngôi đền nào.
Về kiến trúc, Đền ở Hòa Bình không có quy chuẩn nào cụ thể: Kiến trúc nhà sàn (8 điểm); kiến trúc là nhà xây cấp 4 (2 điểm); rồi đền được thờ trong mái đá (1 điểm). Nhưng nhiều nhất vẫn là những ngôi đền với kiến trúc đơn giản chỉ là 1 gian nhà nhỏ được dựng tạm bằng tranh, tre, nứa, lá. Trong số 54 ngôi đền thì chỉ có một vài ngôi đền là có kiến trúc tương đối quy mô như: Đền Thượng, Thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn; 2 đền Thác Bờ trên lòng hồ sông Đà; Đền Mẫu, Phú Lão, Lạc Thủy những ngôi đền này mới được xây dựng, tu bổ lại trong thời gian gần đây. Trong 54 điểm đền, không điểm nào còn kiến trúc nguyên bản chỉ còn lại 1 điểm còn dấu ấn của di tích là Đền Lâm Hóa, xã Lâm Hóa, huyện Lạc Sơn còn sót lại phần hậu cung và 1 phần nhà tiền tế ghi lại niên đại . Đền chỉ còn lại nền đất trống cũng khá nhiều 11 điểm.
Về niên đại của các di tích Đền ở Hòa Bình, cho đến hiện nay vẫn chưa tìm thấy tài liệu hay công trình nào nghiên cứu về loại hình đền ở Việt Nam nói chung và tỉnh Hòa Bình nói riêng xuất hiện từ khi nào? Đối với loại hình di tích đền việc xác định niên đại qua các tiêu chí rất khó vì chúng không đồng nhất. Về kiến trúc của các ngôi đền cũng không đồng nhất qua các thời kỳ, có đền thì được dựng bằng nhà gỗ kiên cố trạm trổ đẹp, có đền thì xây cấp 4, hoặc một gian nho nhỏ, có đền thì làm theo kiến trúc nhà sàn. Do đền là kiến trúc để thờ thần hay một danh nhân nào đó nên nó có thể ra đời khá sớm cùng với việc dựng nhà và tín ngưỡng của cộng đồng các dân tộc sống trên đất nước Việt
Về nhân vật thờ tại đền: Theo lý thuyết những người có công lớn với làng, xã hoặc gắn bó với một địa danh nhất định nào đó sẽ được phong Thánh và thờ ở Đền. Thường hay thờ thánh mẫu (tứ phủ), tứ bất tử (Tứ bất tử là tên gọi chung của bốn vị thánh bất tử trong tín ngưỡng Việt Nam, đó là: Tản Viên Sơn Thần, Phù Đổng Thiên Vương, Chử Đồng Tử, và Liễu Hạnh Công Chúa). Thánh Gióng, Thánh Trần Triều. các đền ở Hòa Bình ngoài thờ thánh: Tản Viên Sơn Thánh, Quốc Mẫu Hoàng Bà, Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thượng Ngàn, Bà Chúa Mường, Thánh Trần (Hưng Đạo Đại Vương)… còn thờ thêm cả các vị thần địa phương là những người có công khai làng lập ấp (tương tự như cách thờ ở đình), có nơi thờ cả người chết đói, chết trôi như Đền Đồng Bầu, xã An Bình, huyện Lạc Thủy thờ người chết trôi dạt vào.
Một đặc điểm nữa của đền ở Hòa Bình ngoài thờ chính là thờ thánh thì trong kiến trúc của mình bài trí thêm vài ban thờ Phật (tiền thánh hậu phật), nhiều nơi do tri thức về tín ngưỡng dân gian và tôn giáo còn chưa được đầy đủ bài trí Phật, Thánh hỗn độn gây ra sự dung hòa nhưng tạp nham trong nơi thờ tự: Đền Tân Thịnh, Lạc Thịnh, Yên Thủy; Đền Mẫu, Phường Thịnh Lang, Thành phố Hòa Bình…Nhiều đền, cá nhân, hay tổ chức quản lý đền đã cho xây dựng thêm rất nhiều các ban thờ khác thành một mớ hỗn độn các thánh, thần, Phật làm cho nhân vật thờ chính bị mờ nhạt đi như: 2 Đền thác bờ thuộc huyện Cao phong và Đà Bắc, Đền thượng, Thị trấn Vụ bản, huyện Lạc Sơn; Đền Phủ Chung, xã Ngọc Lương, huyện Yên Thủy…
Đền thờ là một thiết chế của tín ngưỡng dân gian, ở tỉnh Hòa Bình di tích loại hình Đền thờ không nhiều, nhưng khách quan đánh giá thì trong hoạt động du lịch văn hóa tín ngưỡng loại hình Đền đã thu hút nhiều du khách đến các điểm di tích Đền nổi bật như: 2 Đền thác Bờ trên lòng hồ sông Đà, đền Mẫu, xã Phú Lão, huyện Lạc thủy, đền Thượng, Thị trấn vụ Bản, huyện Lạc sơn… hàng năm đón hàng vạn lượt du khách. Loại hình di tích Đền ở tỉnh Hòa Bình không những là một thiết chế hoạt động văn hóa tín ngưỡng thông thường nó còn là một tài nguyên để phát triển kinh tế của địa phương nếu hoạt động của nó được quản lý và khai thác có hiệu quả.
HBĐT tổng hợp
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
Phát triển bởi ICT GROUP.
