Bài hát như lời hiệu triệu cả dân tộc đoàn kết, vững tâm và sẵn sàng giáng trả kẻ thù xâm lược. Nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng là tác giả của nhiều ca khúc ngợi ca các liệt sỹ anh hùng LLVT nhân dân đã hy sinh nơi biên cương thân yêu như: "Chúng tôi là đồng đội", "Có một đóa Hồng Chiêm”. Thời đó, biết bao người đã tha thiết cất lên những câu hát về những anh hùng đã ngã xuống vì sự nghiệp giải phóng quê hương, gắn với những địa danh lịch sử như cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), Pò Hèn (Quảng Ninh).
Không chỉ nhạc sĩ Phạm Tuyên, những năm 70, 80 của thế kỷ trước, khi nhà thơ Tạ Hữu Yên viết câu thơ "Ngăn bước quân thù phía Nam, phía Bắc” ghi lại cả một giai đoạn máu lửa, đầy thử thách đối với cả dân tộc, sau khi đất nước ta vừa bước ra khỏi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kéo dài trên 20 năm. Chưa kịp một ngày yên bình, kẻ thù xâm lược lại một lần nữa dày xéo lên một đất nước còn đầy rẫy vết thương chiến tranh. Và một lần nữa, cả nước lại lên đường đánh giặc. Trong lớp lớp người tham gia vào công cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc, có biết bao nhạc sĩ, nhà văn, nhà thơ, họa sĩ cùng xung trận bằng các tác phẩm văn học, nghệ thuật.
Thính giả của Đài Tiếng nói Việt Nam những năm tháng đó làm sao có thể quên những câu hát cháy bỏng do ca sĩ Ái Vân trình bày "Hãy cho tôi lên đường” (Hoàng Vân), hay Trần Tiến tự đệm ghi ta với "Những đôi mắt mang hình viên đạn”, tốp ca nam Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị với "Chiều dài biên giới” (Trần Chung), "Lời tạm biệt lúc lên đường” (Vũ Trọng Hối), "Bốn mươi thế kỷ cùng ra trận” (Hồng Đăng), "Hát về anh” (Thế Hiển). Sau này có "Chiều biên giới” (Lò Ngân Sủn - Trần Chung), "Hoa sim biên giới” (Minh Quang) và nhiều bài hát hay về biên giới, về cuộc chiến đấu oai hùng của quân dân ta…
Nhiều nhà thơ, bài thơ đã xuất hiện trong giai đoạn này, thường được xuất hiện trên các ấn phẩm như Tạp chí Văn nghệ quân đội, Báo Văn nghệ, chương trình Tiếng thơ của Đài tiếng nói Việt Nam. Tâm tình của người chiến sỹ, của người dân vùng biên; ý chí quyết tâm vượt qua khó khăn, gian khổ, hy sinh, mất mát để giành độc lập dân tộc được truyền tải kịp thời tới mọi miền. Các tác giả: Hoàng Nhuận Cầm, Nguyễn Đình Chiến, Lưu Quang Vũ… được nhắc tới bởi các vần thơ lửa cháy, thiết tha. Nhà thơ quân đội Nguyễn Đình Chiến từng có những câu thơ nằm lòng bạn đọc: "Đất của mình chứ đất của ai/Phải xông lên mà giữ/Tiếng các em gọi nhau trong chiến hào khói lửa/Còn cháy lòng bao chiến sỹ xung phong" (Gặp lại các em - giải A cuộc thi thơ Báo Văn nghệ). Nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm có một bài thơ phổ nhạc, được lan truyền rất rộng trong giới sinh viên Hà Nội một thời "Tôi không thể mang về cho em”: "Tôi không thể nào mang về cho em/Trên những đồi biên cương chảy máu/Mắt đồng đội sau những ngày chiến đấu/ Khẩu súng ghì nóng bỏng đất Hòa An”. Trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, có một mùa xuân những năm tháng biên giới không bình yên, bài thơ "Điểm tựa” (Lê Đức Thọ) từng được cất lên giữa đêm giao thừa.
Bao con người đất Việt đang đón xuân vẫn hướng về những chiến sỹ đang ngày đêm trên điểm tựa: "Gạo sấy khoai mì bát canh toàn quốc/Và nước chấm đại dương đỡ lúc đói lòng/Cũng có bữa thịt ấm chân răng/Nhưng có khi cơm toàn muối trắng”. Nhiều quê hương, vùng đất, điểm tựa đi vào các bài ký, truyện ngắn như: chốt Cao Ba Lanh, đồi Thâm Mô, Chậu Cảnh, đèo Khau Chỉa, Thanh Thủy, Vị Xuyên, Phố Lu… Các địa danh như: pháo đài Đồng Đăng, thị xã Lạng Sơn cũng đã đi vào điện ảnh. Bộ phim "Đất mẹ” (đạo diễn nhân dân Hải Ninh), "Thị xã trong tầm tay” (đạo diễn Đặng Nhật Minh), phim "Cha và con” cũng được ra đời mang khí thế hừng hực chống giặc ngoại xâm những năm tháng ấy…
40 năm rồi, kể từ ngày quân Trung Quốc tấn công 6 tỉnh biên giới phía Bắc, những lời thơ, câu hát, bộ phim đó vẫn luôn vang vọng trong lòng mỗi người dân đất Việt.
Bùi Huy
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
Phát triển bởi ICT GROUP.
