(HBĐT) - Mâm cỗ lá - ẩm thực đặc sắc nhất mang hương vị núi rừng Hòa Bình được xem là nét văn hóa ẩm thực sơ khai của người Mường được lưu giữ đến nay.
Đặc sắc mâm cỗ lá
Để có mâm cỗ lá ngon trước tiên phải từ nguyên liệu. Nguyên liệu mâm cỗ phổ biến nhất là lợn bản địa, còn được gọi là lợn lửng, trọng lượng tầm 15 - 30 kg. Loại lợn này thường được nuôi thả trên rừng hoặc nuôi bán thả rông, quanh năm ăn lá rau, ngô, sắn nên thịt săn chắc, ít mỡ, vị thơm ngọt tự nhiên. Lá dùng để xếp cỗ là lá chuối rừng đã hơ qua lửa cho dẻo và có mùi thơm ngai ngái đặc trưng, biểu tượng cho sự gắn bó của cư dân với núi rừng.
Du khách về dự Tuần lễ văn hóa du lịch tỉnh Hòa Bình năm 2019 thưởng thức đặc sản rượu cần làm từ men lá
Mâm cỗ lá hiện nay không đơn điệu chỉ có món luộc mà sinh động, cầu kỳ, bày trí bắt mắt hơn, bổ sung thêm món nướng, chả lá bưởi và các món ăn phụ trợ như bát canh loóng. Món xôi trắng dẻo thơm được gói vuông vức trong tàu lá chuối, biểu trưng cho tinh hoa của đất và rừng. Cùng với đó là muối hạt dổi. Hạt dổi nướng trên than hồng giã nát, trộn với muối rang trở thành một phần không thể thiếu trong mâm cỗ Mường, làm hương vị mâm cỗ thêm đậm đà.
Ông Bùi Văn Khẩn ở bản Mường Lũy Ải, xã Phong Phú (Tân Lạc) cho biết: Với mâm cỗ lá ngày Tết, các gia đình cúng dâng trời đất, tổ tiên cầu mong một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống bình an, no đủ. Mâm cỗ lá mang nét tinh tế, giá trị văn hóa tiểu biểu thể hiện tính cộng đồng, nề nếp gia đình, đồng thời chứa đựng cả ân tình của người Mường Hòa Bình trong tương quan với đất trời, rừng núi.
Nức tiếng đặc sản rượu cần
Truyền thuyết kể rằng, rượu cần của người Mường ra đời từ bàn tay khéo léo, trí tuệ và sự đức hạnh của người con gái Mường. Uống rượu cần người Mường là uống sữa mẹ thiên nhiên và uống cái tình người nồng ấm.
Theo chia sẻ của bà Bùi Thị Cùi, nghệ nhân nổi tiếng với nghề nấu rượu cần đặc sản Mường Vang (Lạc Sơn) thì bí quyết để có vò rượu cần ngon nằm ở men rượu. Men rượu cũng giống như linh hồn của vò rượu, bà thường dùng men lá được chế biến từ lá cây trên rừng. Có nó, người Mường làm ra được thứ rượu ngọt ngào, có lợi cho sức khỏe và có giá trị tinh thần, văn hóa cộng đồng sâu sắc. Quy trình làm rượu khá công phu, gạo nếp được ngâm qua một đêm để mềm, trấu rửa sạch, phơi khô, sau đó trộn đều gạo, trấu cho vào đồ, đồ chín cho ra để nguội và trộn men vào, tiếp tục ủ một đêm để men rượu ngấm hết vào cơm, trấu.
Yếu tố quyết định rượu ngon tiếp theo thuộc về người làm ra nó. Cũng theo nghệ nhân Bùi Thị Cùi, người trộn men phải làm cho thật đều, ngấm vào từng hạt cơm, hạt trấu, có thế rượu mới dùng được lâu. Mặt khác, nhiệt độ phải vừa đủ ấm để đảm bảo lên men được, nếu không toàn bộ các công đoạn trước coi như bỏ đi hết, cố làm tiếp thì rượu cũng chua, nhạt, không dùng được. Khi rượu lên men thành công cho vào vò ủ rượu chờ đến lúc uống được. Vò ủ phải được đậy kín để tránh không khí làm hỏng rượu. Vào mùa nóng khoảng 20 ngày là chất rượu đã ngọt, còn mùa lạnh nên để qua 1 tháng mới dùng.
Rượu cần ngày nay được được sử dụng rộng rãi trong các sinh hoạt cộng đồng, mừng nhà mới, đám cưới, tiếp khách hay các lễ nghi tín ngưỡng. Đặc biệt trở thành món quà mang lại cảm giác đầm ấm, vui vẻ cho mọi cuộc vui. Rượu cần đã trở thành thương hiệu xuất xứ Hòa Bình, xuất hiện một số cơ sở, làng nghề sản xuất rượu cần phục vụ nhu cầu thưởng thức của khách hàng khắp vùng miền trong cả nước.
Bên cạnh mâm cỗ lá, vò rượu cần là những ẩm thực đặc sắc nhất xứ Mường, những món ẩm thực mang hương vị núi rừng, dân dã khác của người Mường Hòa Bình cũng được thực khách khen ngợi, như món rau đồ với nguyên liệu rau đủ đủ, cải mèo, lá lốt, cải đồng hay món măng chua nấu thịt gà, thịt trâu lá lồm... Về xứ Mường Hòa Bình, thưởng thức mâm cỗ Mường, vui say trong men rượu cần vào những dịp lễ, Tết mới cảm nhận hết ý nghĩa, hương vị ẩm thực độc đáo trong cuộc sống người Mường.
Bùi Minh
Những ngày tháng Tư lịch sử, cùng với cả nước, từ thành thị đến nông thôn trên địa bàn tỉnh rực rỡ cờ hoa, sôi nổi các hoạt động văn hóa, văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước. Lời ca, tiếng hát vang vọng mừng ngày chiến thắng.
Chiều 27/4, tại thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam và Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Điện Biên phối hợp tổ chức khai mạc Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 23, năm 2024.
Huyện Đà Bắc có 17 xã, thị trấn với 122 xóm, tiểu khu, 5 dân tộc chủ yếu Tày, Mường, Dao, Kinh, Thái cùng chung sống đoàn kết. Những năm qua, việc xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở được quan tâm. Qua đó nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, góp phần ổn định an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân.
Tối 25/4, Ban Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân tổ chức bế mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang (LLVT) và thanh niên, sinh viên tỉnh Hòa Bình lần thứ X, năm 2024. Đến dự có các đồng chí: Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức (BTC); Vũ Văn Hoài, Phó Chủ nhiệm chính trị Quân khu 3; lãnh đạo các sở, ban, ngành của tỉnh...
Tối 24/4, tại Cung Văn hoá tỉnh, Ban Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân tổ chức khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang (LLVT) và thanh niên, sinh viên tỉnh Hòa Bình lần thứ X, năm 2024. Đến dự có đồng chí Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở, ban, ngành và UBND các huyện, thành phố.
.jpg)